Internetowy słownik nazwisk w Polsce
Internetowy słownik nazwisk w Polsce (skrót: ISNP) jest onomastykonem, który zbiera dużą liczbę nazwisk używanych współcześnie w Polsce (ok. 30 000 haseł). Posiada charakter naukowy i popularyzatorski. Znajdują się w nim omówienia poszczególnych nazwisk w ujęciu współczesnym i historycznym. Powinien on pomóc w dalszych badaniach naukowych antroponomastycznych, jak i w realizacji prywatnych celów, np. w poszukiwaniach genealogicznych. ISNP jest onomastycznym kompendium, bezpłatnym i ogólnodostępnym w Internecie.
Nazwiska Polaków były niejednokrotnie przedmiotem naukowego zainteresowania językoznawców, onomastów, historyków, genealogów, socjologów. Szczególnie liczne są antroponomastyczne monografie regionalne, zbierające nazwiska (lub proto-nazwiska) współczesne i historyczne z różnych miejsc i terenów geograficznych dawnej i dzisiejszej Polski.
Główne prace nad ISNP trwały od 2014 r. do 2021 r. Obejmowały one edycję artykułów hasłowych, tj. wpisywanie odpowiednich informacji pochodzących z innych źródeł drukowanych i internetowych do poszczególnych modułów w ramach ustalonej struktury hasła (por. punkt III poniżej). Ich podstawą były otrzymane nieodpłatnie z Działu Ewidencji Ludności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych aktualne dane typu PESEL, dotyczące nazwisk używanych obecnie w Polsce. Jednak ISNP, jak każdy słownik elektroniczny, ma charakter otwarty – jest i będzie stale uzupełniany i rozwijany. Od 2022 r. znajdzie się pod stałą opieką merytoryczną w IJP PAN w Krakowie.
ISNP uwzględnia aktualne dane frekwencyjne (rejestr PESEL z 2014 r.), a jednocześnie obejmuje dużą liczebnie grupę nazwisk. Najistotniejszym elementem ISNP są informacje statystyczno-frekwencyjne i językoznawczo-leksykograficzne dotyczące poszczególnych nazwisk. Dlatego też poszczególne artykuły hasłowe były/są tworzone w ramach ustalonej ich struktury, która zawiera potrzebne informacje dotyczące poszukiwanego nazwiska.
Aplikacja pozwala na wyszukiwanie alfabetyczne nazwisk i sortowanie wyników zapytania. Jest również możliwe wyszukiwanie według określonej przez użytkownika kombinacji liter znajdujących się na początku pewnej grupy nazwisk (np. Bra-), kończących je (np. -dzki) lub zawierających się w ich strukturze (np. -alam-).
W widoku każdego hasła zawarte są informacje, które przedstawiono w punkcie III (punkty 1-13; niektóre z nich mają charakter fakultatywny). Taka budowa ISNP i możliwości korzystania z niego są wzorowane na internetowych naukowych słownikach zagranicznych, por. DDF (http://www.namenforschung.net/dfd/woerterbuch/liste/) i NF (https://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/).
Program dostosowany został do wyświetlania treści na urządzeniach mobilnych (smartfony, tablety itp.).
ISNP posiada kilka głównych cech:
1/ ISNP stanowi antroponimiczne kompendium, bezpłatne i ogólnodostępne w Internecie. Może służyć zarówno językoznawcom/onomastom, jak i licznym osobom nieprofesjonalistom, zainteresowanym taką tematyką, którzy poszukują osobistej i rodzinnej tożsamości.
2/ ISNP łączy informacje współczesne i historyczne. Duża baza materiałowa daje pewność, że objęto w nim nazwiska najczęstsze, bardzo częste i częste, używane obecnie w Polsce.
3/ ISNP jest bazą nazwisk współczesnych, uzupełnia więc „lukę” dotyczącą zbiorów nazwisk w układzie chronologicznym, uzupełnia też słowniki współczesnych nazwisk.
4/ ISNP – poprzez swoją bazę materiałową i strukturę – nawiązuje do podobnych słowników europejskich.
Głównym źródłem materiału antroponimicznego w ISNP jest rejestr nazwisk używanych współcześnie w Polsce (baza danych PESEL z 2014 r.; por. informacje zawarte w sekcji II: Charakterystyka ISNP. Budowa hasła). Jednak w niektórych częściach każdego artykułu hasłowego niezbędna była prezentacja materiału historycznego i współczesnego dotyczącego różnych nazwisk. Są to m.in. zapisy danej formy nazwiskowej pochodzące z minionych wieków. Także w wyjaśnianiu etymologii i pochodzenia poszczególnych antroponimów wykorzystano odpowiednią literaturę onomastyczną i słowniki.
(red.)
