Zobacz Szlak Kopernikowski na Warmii i Mazurach
Drogowy szlak turystyczny upamiętnia postać Mikołaja Kopernika (1473-1543) i jego związki z regionem. Liczy blisko 300 km i prowadzi przez miejscowości związane z życiem i działalnością wielkiego uczonego.
Oznakowany jest symbolem astrolabium.
W trakcie trwającego 40 lat pobytu na Warmii Kopernik pełnił rozliczne funkcje w służbie biskupa warmińskiego i kapituły warmińskiej. Z tego tytułu mieszkał w kilku miejscach, odbywał też wiele podróży, odwiedzając miasta i wsie biskupstwa. M.in. jako wizytator i poseł pod koniec każdego roku urzędowania objeżdżał posiadłości kapitulne, kontrolując je, zbierając czynsze i rozsądzając spory.
Na terenie Warmii odwiedzał także położone poza szlakiem posiadłości biskupie, w tym: Reszel, Jeziorany i Barczewo (m.in. podczas objazdu z biskupem Janem Dantyszkiem w sierpniu 1538 r.). Jego wędrówki sięgały także poza granice historycznej Warmii – do Elbląga, Bartoszyc, Lubawy, Malborka, Grudziądza, Torunia, Królewca, Wilna, Poznania, Krakowa.
Niezależnie od sprawowania owych urzędów Kopernik prowadził badania astronomiczne, które zapewniły mu miejsce w panteonie największych uczonych wszech czasów. Sformułowana i udowodniona przez niego heliocentryczna teoria budowy i funkcjonowania Układu Słonecznego stała się jednym z fundamentów nowożytnej nauki.
Na Szlaku Kopernikowskim można zwiedzać zabytkowe budowle pamiętające czasy wielkiego uczonego, poświęcone mu ekspozycje muzealne, poznawać sekrety wszechświata w planetariach, a nawet prowadzić obserwacje astronomiczne. W obfitującym w atrakcje turystyczne regionie nie brakuje też innych miejsc i obiektów godnych uwagi. Wiele propozycji znajdą dla siebie również amatorzy czynnego wypoczynku.
Na południu od granicy województwa warmińsko-mazurskiego szlak wiedzie przez Nowe Miasto Lubawskie. Kolejnym miastem na trasie jest Lubawa, w której Kopernik bywał dwukrotnie w 1539 r. Właśnie tutaj podjął decyzję o wydaniu drukiem dzieła swojego życia „O obrotach”, dowodzącego prawdziwości teorii heliocentrycznej.
Dalej szlak przebiega w pobliżu pola bitwy pod Grunwaldem z 1410 r., na którym corocznie organizowane są jej wielkie inscenizacje. Przez Olsztynek i Stawigudę wiedzie do Olsztyna, gdzie Kopernik w latach 1516-1519 i 1520-1521 pełnił urząd administratora dóbr kapituły warmińskiej. Funkcja ta wiązała się z m.in. zasiedlaniem owych dóbr nowymi osadnikami, w związku z czym Kopernik odwiedził 43 wsie. W Olsztynie mieszkał w zamku, w którym obecnie działa Muzeum Warmii i Mazur, prezentujące m.in. pamiątki po uczonym. Na ścianie krużganku budowli zachowała się wykonana przez niego oryginalna tablica astronomiczna. Na żywo z astronomią można obcować w olsztyńskich planetarium i obserwatorium.
Przez Dywity i Dobre Miasto szlak dociera do Lidzbarka Warmińskiego. Tutaj Kopernik w latach 1503-1510 pełnił funkcję sekretarza i lekarza biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode, będącego jego wujem. Wraz z nim mieszkał w zamku, w którym obecnie mieści się Muzeum Warmińskie. Można w nim znaleźć eksponaty związane z Kopernikiem. Kolejne etapy szlaku wiodą przez Ornetę, Pieniężno i Braniewo, które to miasta astronom wiele razy odwiedzał, pełniąc obowiązki urzędowe. Zachowały się tam budowle, które Kopernik oglądał na własne oczy i w których bez wątpienia bywał.
Z Braniewa trasa wiedzie do Fromborka nad Zalewem Wiślanym, gdzie astronom żył i pracował przez blisko 30 lat. Właśnie tutaj prowadził badania nieba i pisał swoje dzieło „O obrotach”. Z jego osobą jest związane warowne Wzgórze Katedralne z gotycką archikatedrą, w której złożono jego doczesne szczątki (po przebadaniu powtórnie pochowane w 2010 r.). W innych budowlach kompleksu działa poświęcone mu Muzeum Mikołaja Kopernika, a w jego ramach również planetarium. W pobliżu miasta znajduje się też muzealne obserwatorium, czyli Park Astronomiczny.
Dalej szlak prowadzi wzdłuż Zalewu Wiślanego przez Tolkmicko oraz Kadyny (kompleks wsi cesarskiej z pałacem z XVII w.) do Elbląga. W tym ostatnim mieście Kopernik bywał wiele razy, zarówno towarzysząc wujowi biskupowi (w latach 1504-1507), jak i reprezentując interesy kapituły warmińskiej (1529-1530). W mieście zachowały się liczne zabytki architektury, które pamiętają te odwiedziny.
(wwim)
