Pamiętamy o Ofiarach Obu Totalitaryzmów

W Działdowie odbyły się obchody Dnia Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów na Warmii i Mazurach. W uroczystościach uczestniczyli m.in. Gustaw Marek Brzezin (marszałek województwa) oraz Bernadeta Hordejuk (przewodnicząca sejmiku).

W okresie II wojny światowej funkcjonował tu obóz niemiecki KL Soldau, o różnym charakterze: jako obóz jeniecki, wychowawczy, przejściowy, obóz pracy, a także jako utajony obóz zagłady. W 1945 roku został przekształcony w sowiecki Obóz Nakazowo-Rozdzielczy NKWD.

Obóz Soldau pełnił również funkcję „utajonego ośrodka zagłady”, gdzie dokonywano masowej eksterminacji ludności polskiej, szczególnie inteligencji – duchownych, nauczycieli, urzędników, działaczy społecznych i politycznych. Mordowano tu również chorych psychicznie i fizycznie. Kobiety, mężczyzn i dzieci.

Dokładne ustalenie liczby ofiar obozu nie jest możliwe, jak również ilu więźniów przez ten obóz przeszło. Pisze się o 30, 60 a nawet ponad stu tysiącach więźniów. Z czego kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy zostało zamordowanych. Różnej narodowości, wyznań i w różnym wieku.

Wyzwolenie Działdowa w styczniu 1945 roku nie przyniosło końca prześladowaniom. Pojawienie się żołnierzy Armii Czerwonej wiązało się z rabunkami, gwałtami i zabójstwami. W lutym 1945 roku Rosjanie utworzyli tu Nakazowo-Rozdzielczy Obóz NKWD, do którego zwożono niemieckich jeńców wojennych, ale również Polaków z Pomorza, Warmii i Mazur oraz Mazowsza. Szczególnym celem represji stali się żołnierze Armii Krajowej. Więźniów wywożono stąd do łagrów w głąb Związku Radzieckiego, na nieludzką ziemię, skąd często już nie wracali do swoich domów.

Sejmik województwa warmińsko-mazurskiego w uchwale Nr XVI/294/20 z dnia 26 maja 2020 roku w sprawie corocznego czczenia pamięci Ofiar tragedii spowodowanych przez oba totalitaryzmy, do jakich doszło w regionie, w szczególności w latach 1939-1956, w tym w formie honorowania Dnia Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów na Warmii i Mazurach zaproponował, aby 18 stycznia był obchodzony w regionie jako Dzień Pamięci Ofiar Obu Totalitaryzmów na Warmii i Mazurach.

Uczestnicy dzisiejszych uroczystości wzięli udział w mszy świętej w kościele p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej, a następnie złożyli kwiaty pod tablicami upamiętniającymi Ofiary obozów w Działdowie oraz Błogosławionych Męczenników abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bp. Leona Wetmańskiego. Z kolei na placu obozowym KL Soldau odbyły się wystąpienia okolicznościowe oraz złożono wieńce pod pomnikiem – krzyżem poświęconym Ofiarom niemieckiego obozu KL Soldau.

– Dziś, w tym miejscu byłego obozu – niemieckiego i sowieckiego – oddajemy hołd dziesiątkom tysięcy niewinnych ofiar obu totalitaryzmów – mówił podczas spotkania w Działdowie Gustaw Marek Brzezin, marszałek województwa. – W większości osobom cywilnym i bezbronnym, mieszkańcom tej ziemi, ale też przywiezionym w transportach z innych regionów. Pochylamy głowy przed cierpieniem jeńców wojennych, robotników przymusowych, obywateli Polski i innych państw, którzy tu, ale również w wielu innych miejscach naszego województwa – byli więzieni, torturowani i wykorzystywani do niewolniczej pracy. Trwale okaleczani i mordowani. Niektórzy na zawsze już pozostaną bezimienni, a miejsce ich spoczynku nieznane.

Organizatorami wydarzenia byli Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Starostwo Powiatowe w Działdowie oraz Urząd Miasta Działdowo.

(wwim)