Wyniki kontroli jakości handlowej miodów
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) przeprowadziła planowe kontrole miodów u producentów na terenie całego kraju. Kontrole przeprowadzono w IV kwartale 2023 r. Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w przypadku znakowania miodów.
Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej miodów w zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami i wymaganiami oraz deklaracją producenta, z uwzględnieniem miodów wprowadzanych do obrotu w ramach Rolniczego Handlu Detalicznego (RHD). Ogólnopolska kontrola objęła łącznie 63 podmioty (producentów miodu), w tym 21 działających w ramach RHD. Różnego rodzaju nieprawidłowości stwierdzono u 36 producentów, w tym u 13 podmiotów reprezentujących RHD.
Cechy organoleptyczne
W zakresie cech organoleptycznych skontrolowanych zostało 77 partii miodów, o łącznej masie 11 152,6 kg. Z tego zakwestionowano 3 partie miodów (3,9 %) o łącznej masie 1 050,1 kg. Stwierdzono w nich następujące nieprawidłowości:
brak wyczuwalnego zapachu kwiatów lipy / nietypowy smak i zapach w miodzie nektarowym lipowym,
obecność rozkruszka w miodzie nektarowym wielokwiatowym.
Cechy fizykochemiczne
Pod kątem oceny parametrów fizykochemicznych przebadano w laboratoriach 84 partie miodów, o łącznej masie 11 951,8 kg. Z tego zakwestionowano 5 partii miodów (6,0 %) o łącznej masie 1 592,6 kg (w tym 4 partie miodów pochodzących z Polski i 1 z Grecji).
Stwierdzone nieprawidłowości to:
zaniżona liczba diastazowa i zawyżona zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF) w miodzie nektarowym gryczanym,
obecność dekstryn skrobiowych w miodzie wrzosowym z Grecji,
zaniżona wartość liczby diastazowej w miodzie nektarowym rzepakowym,
zawyżona zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF) w miodzie nektarowym lipowym,
brak spełnienia deklaracji w zakresie masy netto w miodzie nektarowym rzepakowym.
Analiza pyłkowa
Pod kątem zawartości pyłku przewodniego skontrolowano 67 partii miodów o łącznej masie 10 599,7 kg (w tym 22 partie miodów oznakowanych jako „Produkt polski”, o łącznej masie 2 358,8 kg). Z tego zakwestionowano 18 partii miodów (26,9 %) o łącznej masie 3 369,7 kg (w tym 17 partii miodów pochodzących z Polski, z czego 5 z RHD, a także 1 partię z Grecji).
Analiza pyłkowa wykazała następujące nieprawidłowości:
w przypadku 17 partii miodów odmianowych (deklarowanych jako lipowe, akacjowe, gryczane, wrzosowy) stwierdzono brak przewagi pyłku przewodniego wskazującego na deklarowaną odmianę (nie zostało więc potwierdzone ich pochodzenie botaniczne),
w przypadku 1 partii miodu nektarowego lipowego stwierdzono obecność pyłków roślin obcych dla polskiej strefy klimatycznej, zatem nie zostało potwierdzone jego deklarowane pochodzenie geograficzne.
W tym kontekście warto dodać, że spośród skontrolowanych miodów opatrzonych znakiem „Produkt polski”, nieprawidłowości w zakresie pochodzenia botanicznego stwierdzono w przypadku 5 partii o łącznej masie 84,7 kg.
Znakowanie
Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w przypadku znakowania miodów. Pod tym względem skontrolowanych zostało łącznie 111 partii miodów, o łącznej masie 14 175,1 kg. Z tego zakwestionowano 52 partie miodów (46,8 %) o łącznej masie 5 314,3 kg (w tym 51 partii miodów z Polski, z czego 18 z RHD, a także 1 partię miodu z Grecji).
Lista stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie znakowania dotyczy m.in.:
wprowadzania konsumentów w błąd, co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego rodzaju i składu, kraju lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania i produkcji (np. deklarowanie w oznakowaniu nieprawidłowej odmiany, której nie potwierdziła analiza pyłkowa, podanie niepełnej nazwy miodu np. bez wskazania rodzaju, zastosowanie nazwy „miód” dla produktów niespełniających wymagań jakościowych dla miodu określonych w przepisach),
wprowadzania w błąd poprzez sugerowanie szczególnych właściwości produktu (np. umieszczenie oświadczenia „Słodkie miody dla zdrowia…” oraz zwrotu „To gwarancja, że otrzymujesz szlachetny miód pozyskany z naturalnego środowiska”, podanie niezgodnej z prawdą dobrowolnej informacji: „Wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi”, podczas gdy produkt nie znajdował się na ww. liście),
wskazywania obowiązkowej informacji o kraju pochodzenia (np. brak informacji o kraju pochodzenia, wskazanie kraju pochodzenia niezgodnie z wymaganiami – podanie zwrotu „miód z polskiej pasieki”, podanie niezgodnie z prawdą kraju pochodzenia produktu (Polska zamiast Ukrainy),
daty minimalnej trwałości (np. brak podania daty minimalnej trwałości, zastosowanie nieprawidłowego sformułowania poprzedzającego datę, niewłaściwego formatu albo podanie daty w niepoprawny sposób),
oznakowania kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (np. brak podania kodu identyfikującego partię produkcyjną, zastosowanie niepoprawnego, niezgodnego z przepisami sformułowania wskazującego na numer partii produkcyjnej „Termin maksymalnej trwałości jest nr partii” lub „data rozlewu jest numerem partii”, w tym przedstawienie kodu identyfikacyjnego partii produkcyjnej w sposób niejednoznaczny),
wskazywania warunków przechowywania (np. brak informacji o warunkach przechowywania, podanie warunków przechowywania nie bezpośrednio po dacie minimalnej trwałości),
ilości nominalnej (np. podanie oznaczenia masy netto w sposób nieczytelny, zastosowanie nieprawidłowej wielkości czcionki, tj. mniejszej niż 1,2 mm w oznakowaniu ilości nominalnej, zastosowanie nieprawidłowego zwrotu poprzedzającego wielkość nominalną – „waga netto”),
wskazywania danych podmiotu (np. błędy w podanych danych producenta, wskazanie danych niepełnych – w tym brak imienia, nazwiska i adresu – oraz niezgodnych z rejestrem PIW),
oznakowania dobrowolną informacją o wartości odżywczej (np. pominięcie niektórych obowiązkowych elementów, niewłaściwa kolejność, użycie niepoprawnych zapisów jak „100 G produktu zawiera” zamiast „wartość odżywcza w 100 g”),
prezentacji danych na etykiecie (np. oznakowanie produktu dobrowolnym znakiem „Produkt polski” niezgodnym ze wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację „Produkt polski”, nie zamieszczenie nazwy produktu i masy netto w jednym polu widzenia).
Oznakowanie niektórych kwestionowanych partii miodów zawierało jednocześnie po kilka nieprawidłowości.
Wymogi formalno-prawne
W wyniku kontroli stwierdzono, że 5 spośród kontrolowanych przedsiębiorców nie dokonało zgłoszenia działalności gospodarczej do właściwego, wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.
Zastosowane sankcje
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wojewódzcy inspektorzy IJHARS wydali ogółem 20 decyzji administracyjnych nakładających kary pieniężne, na łączną kwotę 21 816,36 złotych, w tym:
11 decyzji za wprowadzanie do obrotu miodów zafałszowanych, na łączną kwotę 13 500 złotych,
9 decyzji za wprowadzanie do obrotu produktów o niewłaściwej jakości handlowej, na kwotę 8 316,36 złotych.
Ponadto, wydanych zostało 9 decyzji w związku z odstąpieniem od wymierzenia kary pieniężnej ze względu na niską szkodliwość czynu, 15 decyzji administracyjnych zakazujących wprowadzania do obrotu produktów niespełniających wymagań jakości handlowej, 10 decyzji administracyjnych nakazujących prawidłowe oznakowanie produktów, a na osoby odpowiedzialne nałożono 6 mandatów karnych w łącznej kwocie 900 złotych (za brak zgłoszenia prowadzenia działalności do właściwego miejscowo WIJHARS, za niespełnienie obowiązku w zakresie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 rozporządzenia nr 178/2002). W efekcie kontroli wszczęto 4 postępowania administracyjne, a także wydano 21 zaleceń pokontrolnych.
Należy jednak w tym kontekście podkreślić, że z uwagi na toczące się postępowania administracyjne oraz procedury odwoławcze, ostateczna liczba i wielkość zastosowanych sankcji może ulec zmianie.
Podsumowanie
Kontrole jakości handlowej miodów przeprowadzone w IV kwartale 2023 r., a także w latach wcześniejszych, wskazują na utrzymującą się, znaczącą liczbę nieprawidłowości stwierdzanych w zakresie analizy pyłkowej oraz znakowania. Ze względu na powyższe konieczne są kolejne kontrole jakości handlowej wszystkich miodów dostępnych na rynku krajowym z uwzględnieniem ich znakowania oraz szczegółowych analiz laboratoryjnych, w tym zawartości pyłku przewodniego.
(IJHARS)
